وقتى انسان نخواهد حق را بپذیرد دنبال بهانه مى‏ گردد و حتى حاضر مى ‏شود یكى از فرشتگان الهى را به سختگیرىِ بیجا متهم كند تا بلكه راهى براى فرار از قبول حق داشته باشد.
 
 استاد محسن قرائتی در ادامه سلسله مباحث تفسیری خود با موضوع تفسیر قطره ای به بیان آموزه های آیات نود و هفتم و نود و هشتم سوره بقره پرداخته است.

«قُلْ مَنْ كانَ عَدُوًّا لِجِبْريلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلى‏ قَلْبِكَ بِإِذْنِ اللَّهِ مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ وَ هُدىً وَ بُشْرى‏ لِلْمُؤْمِنينَ» (بقره، 97)

«مَنْ كانَ عَدُوًّا لِلَّهِ وَ مَلائِكَتِهِ وَ رُسُلِهِ وَ جِبْريلَ وَ ميكالَ فَإِنَّ اللَّهَ عَدُوٌّ لِلْكافِرينَ» (بقره، 98)

ترجمه: (اى پیامبر به آنها كه مى ‏گویند: «اگر جبرئیل بر تو نازل مى ‏شود، ما به تو ایمان نمى ‏آوریم، چون با او دشمن هستیم») بگو: كسى كه دشمن جبرئیل است (در حقیقت دشمن خداست، زیرا) همانا او به فرمان خداوند، قرآن را بر قلب تو نازل كرده، (قرآنى) كه كُتب پیشین را تصدیق مى ‏كند و براى مؤمنان مایۀ هدایت و بشارت است‏

هر كس كه با خدا و فرشتگانش و پیامبران او و جبرئیل و میكائیل دشمن باشد، پس (بداند كه) همانا خداوند دشمن كافران است.

وقتى پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله به مدینه آمدند، جمعى از یهود به همراه یكى از علماى خود، نزد پیامبر آمده و سؤالاتى مطرح كردند. از جمله پرسیدند: نامِ فرشته وحى تو چیست؟ وقتى پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: جبرئیل؛ گفتند: اگر میكائیل بود ما ایمان مى ‏آوردیم، زیرا جبرئیل دشمن ماست و دستوراتِ سختى مثل جهاد مى ‏آورد!.

وقتى انسان نخواهد حق را بپذیرد دنبال بهانه مى‏ گردد و حتى حاضر مى ‏شود یكى از فرشتگان الهى را به سختگیرىِ بیجا متهم كند تا بلكه راهى براى فرار از قبول حق داشته باشد. درست مانند دانش ‏آموزِ بازیگوشى كه معلم ریاضى را بد و معلم ورزش را خوب مى ‏داند!

اصولاً فرشتگان الهى، چه جبرئیل و چه میكائیل از جانب خود چیزى نمى ‏آورند تا مورد دوستى یا دشمنى قرار گیرند. آنها جز به امر خداوند كارى نمى ‏كنند و تنها واسطه وحى میان خدا و پیامبرش هستند، بنابراین حرفِ یهود، تنها بهانه ‏اى براى فرار از پذیرش اسلام بود، نه آنكه منطقى قابل پذیرش براى عدم قبول اسلام باشد.

از این آیه مى ‏آموزیم كه:

دین یك مجموعه است كه ایمان به همه آن لازم است. نمى ‏توان گفت به خدا ایمان دارم، امّا این فرشته را دشمن دارم و یا به آن پیامبر اعتقادى ندارم. مؤمن واقعى به همه پیامبران و فرشتگان خدا ایمان دارد.

حوزه

در محضر استاد
بيشترين دعای حضرت رسول(صلی الله علیه و آله ) به نقل از جناب اُمّ سلمه

آيۀ ﴿فَإِنَّ اللَّهَ يُضِلُّ مَن يَشَاءُ وَيَهْدِي مَن يَشَاءُ﴾ مي‌فرمايد:

خدا بيش از دو كار ندارد مواردي كه لازم باشد درِ رحمت را باز مي‌كند و وقتي ببيند بي‌اثر است نمي‌دهد. اگر خداوند انسان را به حال خودش رها بكند سقوط می کند.

بعنوان مثال يك كودك نوزاد را شما وقتي رها بكنيد سقوط مي‌كند و می افتد پس يك امر وجودي به نام ضلالت در كار نيست؛ خداوند فيضش را مي‌گيرد و وقتي فيضش را گرفت انسان ديگر مي‌افتد.

وجود مبارك پيغمبر(صلّي الله عليه و آله و سلّم) اين جمله را زياد به خدا عرض مي‌كرد:

«اللهمّ و لا تَكِلْني إلي نفسي طرفة عين أبداً»

از جناب امّ‌سلمه سؤال كردند بيشترين دعاي حضرت چه چيزي بود؟

گفت: «يا مقلّب القلوب ثبّت قلبي علي دينك»

هر لحظه انسان به اين ياد باشد كه خداي سبحان او را به حال خودش رها نكند هم «لا تكلني» از آن حضرت نقل شد هم «يا مقلّب القلوب ثبّت قلبي علي دينك» نقل شد و خداي عزيز حكيم اين كمالات را اِعمال مي‌كند.

جلسۀ درس تفسیر حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی سوره مبارکه فاطر جلسه ^(1392/08/06)

شاید بزرگترین وضع حمل دنیا که همه کافران را متحیر می‌کند، در همین روزهای نزدیک اتفاق بیفتد.

روزی خواهد آمد که زمین وضع حمل می‌کند و هر آنچه که از زمان پیدایش بشر به خود دیده است، به زبان جاری می‌سازد و به شدت می‌لرزد. کفار اهل قیامت را متعجب و حیران می‌شوند که چه به روز زمین آمده است، همه به شتاب به سوی صحرای محشر در حرکتند. گروهی که نور چهره‌شان بر طرف راست می‌افتد و آنان را به سمت دادگاه عدل الهی رهسپار می‌کند و گروهی هم که به دلیل تاریکی دلشان، چهره‌شان بی‌نور است و با التماس از پرهیزکاران می‌خواهند تا آنان را نیز با خود ببرند که در تاریکی صحرای محشر تنها نمانند و گرفتار نشوند!

روزی که شاید با این هیاهوی شهر و دیار دنیویمان کمی به فراموشی سپرده شده، در همین نزدیکی است و مشخص نیست چند لحظه دیگر تا برپایی محشر موعود باقی مانده است.

خداوند متعال در سوره مبارکه زلزله از زمین لرزه بزرگی خبر می‌دهد که با لرزش پی در پی، زمین همه آنچه که در خود پنهان داشته را نهان می‌کند .گویی زمین همچون زن بارداری هر کار خوب و بدی که انسان ها کرده‌اند را از درونش بیرون می‌ریزد و آن را آشکار می‌سازد.

چرا در این آیه زمین به زن باردار تشبیه شده است؟ در متن عربی آیه دوم سوره مبارکه آورده شده است «و اخرجت الارض اثقالها» و از آنجایی که در عربی برای صیغه مفرد مونث (که برای زنان به کار می رود) ضمیر «ها» به کار می‌رود، بنابراین نتیجه می‌گیریم خداوند زمین را به زنی باردار تشبیه می‌کند که در روز قیامت هر چیزی را نمایان می‌کند.

ادامه »

نوروز از قدیم الایام با چیدن سفره هفت‌سین و جوش و خروش لحظات سال تحویل همراه بوده، گویا تحول بهار و نو شدن جهان، انقلابی بزرگ در انسان و آن عظیمی در طبیعت رقم می‌خورد.

در این بین یکی از کارهای ایرانیان برای استقبال از سال جدید «سفره هفت‌سین» است که بطور معمول ساعاتی پیش از تحویل سال نو گسترده شده و سیزدهم فروردین جمع می‌شود. اما طبق حدیث امام صادق (علیه السلام) که می فرمایند: «کل یوم لا یعصی اللّه فیه فهو یوم عید» هر روزی که در آن گناه نباشد، عید است، برخی از خانواده های ایرانی و مسلمان در کنار سفره هفت‌سین خود، به هفت‌سین قرآنی نیز اعتقاد خاصی دارند.

هفت‌سین قرآنی را با آب و زعفران در یک بشقاب نوشته و سر سفره هفت سین قرار می‌دهند و بعد از تحویل سال کمی آب روی آن ریخته و می‌نوشند و سلامتی و حاجات خود را از خدای خوب و مهربان درخواست می‌کنند. نوشیدن این هفت‌سین برای شفای بیماران توصیه شده است.

هفت سین قرآنی هفت آیه‌ای از قرآن است که با سلام شروع شده است:

۱- سلامٌ قولاً مِن رَبِّ رحیم.( یس/۵۸)

” از جانب پروردگار ی مهربان به آنان سلام گفته می‌شود.”

۲- سلامٌ علی نوح ٍ فی العالمین. ^{( صافات /۷۹)}

” درود بر نوح در میان جهانیان.”

۳- سلامٌ علی اِبراهیم . ^{( صافات/۱۰۹)}

” درود بر ابراهیم.”

۴- سلامُ عَلی موُسی و هارون . ^{(صافات/۱۲۰)}

” درود بر موسی و هارون.”

۵- سلامُ علی آلِ یاسین . ^{( صافات/۱۳۰)}

” درود بر پیروان الیاس".

۶- سَلامٌ عَلَیْکُمْ بِما صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَی الدَّارِ^{(رعد/۲۴)}

سلام بر شما به خاطر آن همه شکیبایی که ورزیده اید سرای آخرت چه سرایی نیکوست.

۷- سلامُ هیَ حتّی مَطلَعِ الفَجر. ( قدر/۵)

” آن شب تا دم صبح، صلح و سلام است . “

زن در اسلام، مقدس و مظهر زیبایی است و کانون مهر و محبت به شمار می رود. اسلام به زن می گوید به برکت حجاب و عفاف، خویشتن را از نگاه نامحرمان محفوظ بدار تا بتوانی نقش خود را در جامعه اسلامی به خوبی ایفا کنی .

آنچه در ذیل می خوانید پیرامون حفظ حریم بانوان از نگاه آیات و احادیثی درباره پوشش بانوان مسلمان است که توسط حجت الاسلام موسی پور از فضلای حوزه در قالب مسابقه بزرگ حجاب و پاکدامنی تدوین و نگارش شده است که بخش نخست آن تحت عنوان حجاب در قرآن و روایات منتشر می گردد.

 * حجاب در قرآن

* وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ یَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا یُبْدینَ زینَتَهُنَّ إِلاَّ ما ظَهَرَ مِنْها وَ لْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلى‏ جُیُوبِهِنَّ وَ لا یُبْدینَ زینَتَهُنَّ إِلاَّ لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبائِهِنَّ أَوْ آباءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنائِهِنَّ أَوْ أَبْناءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوانِهِنَّ أَوْ بَنی‏ إِخْوانِهِنَّ أَوْ بَنی‏ أَخَواتِهِنَّ أَوْ نِسائِهِنَّ أَوْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ أَوِ التَّابِعینَ غَیْرِ أُولِی الْإِرْبَهِ مِنَ الرِّجالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذینَ لَمْ یَظْهَرُوا عَلى‏ عَوْراتِ النِّساءِ وَ لا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ ما یُخْفینَ مِنْ زینَتِهِنَّ وَ تُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمیعاً أَیُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ (نور/۳۱ )

و به زنان مؤمن بگو که چشمان خویش فروگیرند و شرمگاه خود نگه دارند و زینت هاى خود را جز آن مقدار که پیداست آشکار نکنند و مقنعه ‏هاى خود را تا گریبان فروگذارند و زینتهاى خود را آشکار نکنند، جز براى شوهر خود یا پدر خود یا پدر شوهر خود یا پسر خود یا پسر شوهر خود یا برادر خود یا پسر برادر خود، یا پسر خواهر خود یا زنان همکیش خود، یا بندگان خود، یا مردان خدمتگزار خود که رغبت به آن ندارند، یا کودکانى که از شرمگاه زنان بى‏ خبرند. و نیز چنان پاى بر زمین نزنند تا آن زینت که پنهان کرده‏اند دانسته شود. اى مؤمنان، همگان به درگاه خدا توبه کنید، باشد که رستگار گردید.

ادامه »

الرحمن و نام دیگرش «آلاء» پنجاه و پنجمین سوره قرآن است كه مكی  و 78 آیه دارد.

 

در روایت سوره الرحمن ،عروس قرآن معرفی شده است.

 

وَ رُوِيَ عَنْ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ ع عَنْ آبَائِهِ عَنْهُ قَالَ لِكُلِّ شَيْ‏ءٍ عَرُوسٌ وَ عَرُوسُ الْقُرْآنِ سُورَةُ الرَّحْمَنِ جَلَّ ذِكْرُهُ 

 

براى هر چيزى عروسى است ، و عروس قرآن سوره الرحمن است.

 

علت اینکه سوره مبارکه الرحمان به عروس قرآن تشبیه شده است :

واژه ((عروس )) در زبان فارسى به خصوص ‍ زن اطلاق مى شود، ولى در فرهنگ عرب به مرد و زن هر دو مادام كه در مراسم عروسى هستند اطلاق مى گردد.

 

و از آنجا كه مرد و زن در چنين مراسمى در بهترين و زيباترين حالات و كاملترين احترامات قرار دارند اين واژه به موجودات بسيار زيبا و گرامى اطلاق مى شود.

 

در این سوره ، تكرار آيه ((فباى آلاء ربكما تكذبان )) آن هم در مقطع هاى كوتاه آهنگ جالب و زيبائى به سوره داده ، و چون با محتواى زيبايش آميخته مى شود و جاذبه خيره كننده اى پيدا مى كند لذا جای تعجب نیست که در روایت عروس قرآن نامیده شود.

 

پس به دلیل زیبایی های این سوره در الفاظ و به خصوص در معانی و محتوا ، این سوره مبارکه ، عروس قرآن نامیده شده است.

 

پیامبر اسلام(ص) فرمود: «هر چیزی عروسی دارد و عروس قرآن سوره “الرحمن” است»

ادامه »

قرآن کریم در آیات بسیاری اشاره به موضوع ازدواج اشاره کرده است که آن اهمیت سنت پیامبر گرامی اسلام را می رساند.

ادامه »

ما خواسته ايم حضرت زهرا سلام الله علیها را  به عنوان الگو ميان خودمان مطرح كنيم. يك زن جوان، يك دختر جوان، كه زندگی اش، زندگی معمولی؛ لباسش، لباس فقرا؛ كارش در خانه جمع و جور كردن بچه ها و مديريت خانه و كدبانويی اين خانه ی كوچك و دستاس كردن است و آن كوه معرفت و دريای عظيم علم و دانش در وجود اوست.

 

قرآن چهار زن را اسم آورده كه اين چهار زن الگويند؛ دو الگوی نيكان عالم، دو الگوی بدان عالم.

 

«ضرب الله مثلاً للّذين كفروا امرأة نوح و امرأة لوط»؛

زن نوح و زن لوط.

 

«كانتا تحت عبدين من عبادنا صالحين فخانتاهما»؛

اين دو نمونه ی زنانه برای مردمان كافر در طول تاريخ هستند.

 

وقتی خدای متعال در قرآن می خواهد كفار - نمونه ی وجود كفرآميز و كفران كننده ی نعمت خدا - را معرفی كند، به جای فرعون و نمرود و افراد ديگر، دو زن را مثال می زند؛

زن نوح و زن لوط،

كه درهای رحمت الهی به روی اينها باز و همه ی امكانات برای عروج و رفعت اينها آماده بود و دو پيغمبر، آن هم پيغمبری مثل نوح و لوط، شوهران اينها بودند كه در خانه ی آنها زندگی می كردند و حجت بر آنها تمام بود؛ اما اين دو زن قدر اين نعمت ها را ندانستند و «فخانتاهما»؛ به شوهرهايشان خيانت كردند. اين خيانت، لزوماً خيانت جنسی نيست؛ خيانتِ اعتقادی است؛ خيانتِ مسلكی است؛ راه را كج كردند. شوهرها با اين كه پيغمبر بودند و مقام عالی داشتند، به درد اين زنها نخوردند؛ «فلم يغنيا عنهما من الله شيئا».

ادامه »

آیه:

الَّذِینَ یذْکرُونَ اللَّهَ قِیماً وَ قُعُوداً وَ عَلَی جُنُوبِهِمْ وَ یتَفَکرُونَ فِی خَلْقِ السَّموتِ وَ الأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هذَا بطِلًا سُبْحنَک فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ[1]

ترجمه:

 (همان) کسانی که [در حال ] ایستاده و نشسته، و بر پهلوهایشان [آرمیده ]، خدا را یاد می کنند؛ و در آفرینش آسمان ها و زمین تفکر می کنند؛ (در حالی که می گویند: ای) پروردگار ما! این [ها] را بیهوده نیافریده ای؛ منزّهی تو؛ پس ما را از عذابِ آتش، حفظ کن!

نکته ها و اشاره ها:

1. ۱. صاحبان عقل، کسانی هستند که تفکر می کنند و در هر حال به یاد خدا هستند. کسی که در علل و عوامل جهان می اندیشد خداشناس می شود و به یاد خدا می افتد؛ از این روست که یاد خدا، نشانه ی خردمندی است.[2]

 جهان چون چشم و خط و خال و ابروست که هر چیزی به جای خویش نیکوست

 (شبستری)

2. ۱. در آیه ی فوق نخست به «ذکر» و سپس به «فکر» اشاره شده است؛ یعنی تنها یادآوری خدا کافی نیست و زمانی یادآوری خدا ثمرات ارزنده ای خواهد داشت که با تفکر آمیخته شود.

همان گونه که تفکر در آفرینش آسمان و زمین هم، اگر با یاد خدا آمیخته نباشد، ممکن است ره به جایی نبرد؛ یعنی مناسب است مطالعه ی پدیده های جهان، با عینک توحید باشد تا نتایج تربیتی و انسانی داشته باشد.

3. ۱. «باطل» به چیزی گفته می شود که بیهوده و بی هدف است و نمی تواند مقصود و مطلوب انسان واقع شود. تفکر در اسرار آفرینش آسمان ها و زمین انسان را آگاه می کند که خلقت جهان بیهوده نیست. آری، در حالی که اجزای هر گیاه و حیوان و اعضای پیکر انسان، هر کدام برنامه و هدفی دارد، آیا ممکن است مجموعه ی جهان هستی بی هدف باشد؟[3]
4. ۲. در آیه ی فوق چهار مرحله ی پی در پی آمده است: اول ذکر خدا، دوم تفکر، سوم ستایش حق و چهارم دعا و مناجات. این ها مجموعه ی به هم پیوسته ای است که انسان ساز و تکامل آفرین است.
5. ۳. در روایت دیگری نیز از امام باقر علیه السلام حکایت شده که

مؤمن همیشه در نماز است، تا وقتی که در حال ایستاده و نشسته و خوابیده به یاد خداست (و سپس آیه ی فوق را تلاوت کردند).[4]

البته مقصود این روایت آن است که این گونه افراد همیشه به یاد خدا و در حال دعا هستند.

 خوشا آنان که اللَّه یارشان بی که حمد و قل هو اللَّه کارشان بی

 خوشا آنان که دایم در نمازند                بهشت جاودان بازارشان بی

 (بابا طاهر)

6. ۱. در احادیثی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله حکایت شده که

ساعتی تفکر از یک شب عبادت یا از یک سال عبادت یا از شصت سال عبادت بهتر است.[5]

البته اختلاف مقدار عبادت که در این روایات آمده است به خاطر مراتب تفکر و درجات افراد متفکر است که در هر مورد پاداشی دارند.

ادامه »