ادامه مطلب :

4- در آیۀ فوق مؤمنان از خدا می خواهند که: «تکالیف سختی[6] که بر امّت های قبل بوده است برای آنها قرار ندهد. » از آیات قرآن استفاده می شود که تکالیف سخت در امّت های پیشین، در اصل شریعت نبوده، بلکه پس از نافرمانی ها و به عنوان عقوبت و کیفر برای آنان قرار داده شده است. همان گونه که یهودیان به خاطر نافرمانی های پی در پی از خوردن پاره ای از گوشت های حلال، محروم شدند. [7]

5- مفاد آیۀ فوق همان چیزی است که از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله حکایت شده: من به آیینی برانگیخته شده ام که عمل به آن برای همه سهل و آسان است. [8]

6- مؤمنان در این آیه از خدا می خواهند که هم آثار طبیعی لغزش ها را از روح و روانشان زایل سازد تا به عواقب شوم آن گرفتار نشوند، هم از کیفرهای تعیین شدۀگناهان در گذرد، [9] هم رحمت فراگیر خود را شامل آنان گرداند و هم بر کافران پیروزشان گرداند.

7- در احادیث متعددی مسلمانان به خواندن دو آیۀ آخر سورۀ بقره ترغیب شده اند و گفته شده تلاوت آن دو همانند گنج است و ثواب های متعددی برای آن بیان شده است. [10] آری اگر خواندن همین دو آیه تنها در لفظ خلاصه نشود و برنامۀزندگی شود می تواند کانون دل را با آفریدگار جهان پیوند دهد و روح را صفا بخشد و عامل فعالیت و تحرّک و سعادت گردد. آری، خواندن مکرر این آیات انسان را متوجه سرچشمه های اختیاری خطا و فراموشی می کند، تا از مقدمات آنها جلوگیری کند و منتهی به گناه نگردند.

8- یکی از روش های تربیتی قرآن آن است که به مؤمنان می آموزد چگونه دعا کنند و چه چیزی از خدا بخواهند؛ از این رو گاهی دعاهای پیامبران و مؤمنان در قرآن حکایت شده است و آیۀفوق یکی از این موارد است.

آموزه ها و پیام ها:

1- قوانین الهی سخت گیرانه و بالاتر از طاقت بشری نیست.

2- دستاوردهای نیک شما به سود خودتان و دستاوردهای بد شما به زیان خودتان است.

3- در دعاهای خویش برای همگان دعا و درخواست کنید.

4- از خدا عفو، رحمت و پیروزی بخواهید.

پی نوشت:

[1] سوره بقره، آیه 286

[2] تفسير نمونه، ج 2، ص 294.

[3]  واژه‏« كسب» ثلاثى مجرد است، اما واژه‏«اكتسب» از باب افتعال است و يكى ازخصوصيات باب افتعال آن است كه دلالت بر زحمت فعل مى‏ كند.

[4] همان، ص 295( البته تفاوت‏هاى كسب و اكتساب در صورتى است كه اين دو واژه در مقابل هم قرار گيرند) و نيز ر. ك: المفردات فى غريب القرآن.

[5] مثل آيه‏:« فَذُوقُوا بِمَا نَسِيتُمْ لِقَاءَ يَوْمِكُمْ هذَا»( سوره‏ سجده، آيه‏ى 14).

[6] واژه‏ى« اصْر» به معناى نگه‏دارى و محبوس ساختن است و به هر كار سنگينى كه‏انسان را از فعاليّت بازمى‏دارد، و نيز به عهد و پيمانى كه آدمى را محدود مى‏سازد، گفته مى‏شود؛ و گاهى به مجازات و كيفر نيز« اصْر» گويند.

[7]  ر. ك: سوره‏ى انعام، آيه‏ى 146 و سوره‏ى نساء، آيه‏ى 160.

[8]  ر. ك: تفسير نمونه، ج 2، ص 297« بعثت الى الشريعة السهلة السمحة» و« بعثت بالحنيفية السهلة السمحة».

[9]  واژه‏ى« عفو» در لغت به معناى« محو كردن آثار چيزى» است و غالباً در محو آثارگناه به كار مى‏رود كه شامل آثار طبيعى و مجازات‏هاى گناه مى‏شود؛ امّا« مغفرت» به معناى صرف نظر كردن از مجازات در برابر گناه است( همان، ص 298).

[10] ر. ك: نورالثقلين، ج 1، ص 305 و تفسير نمونه، ج 2، ص 299.

منبع : تفسیر قرآن مهر، جلد دوم، 357