استاد محسن قرائتی در ادامه سلسله مباحث تفسیری خود با موضوع تفسیر قطره ای به بیان آموزه های آیه هشتادو پنجم سوره بقره پرداخته است.

«ثُمَّ أَنْتُمْ هؤُلاءِ تَقْتُلُونَ أَنْفُسَكُمْ وَ تُخْرِجُونَ فَريقاً مِنْكُمْ مِنْ دِيارِهِمْ تَظاهَرُونَ عَلَيْهِمْ بِالْإِثْمِ وَ الْعُدْوانِ وَ إِنْ يَأْتُوكُمْ أُسارى‏ تُفادُوهُمْ وَ هُوَ مُحَرَّمٌ عَلَيْكُمْ إِخْراجُهُمْ أَ فَتُؤْمِنُونَ بِبَعْضِ الْكِتابِ وَ تَكْفُرُونَ بِبَعْضٍ فَما جَزاءُ مَنْ يَفْعَلُ ذلِكَ مِنْكُمْ إِلاَّ خِزْيٌ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ يَوْمَ الْقِيامَةِ يُرَدُّونَ إِلى‏ أَشَدِّ الْعَذابِ وَ مَا اللَّهُ بِغافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ» (85)

(با آن كه از شما پیمان گرفتیم) امّا شما، خود یكدیگر را به قتل مى‏ رسانید و گروهى از خودتان را از سرزمین ‏شان بیرون مى ‏كنید و در گناه و تجاوز علیه آنان، یكدیگر را یارى مى ‏كنید. در حالى كه اگر همانان به صورت اسیر نزد شما آیند با پرداخت پول آزادشان مى ‏سازید؛ با آن كه (نه فقط كشتن، بلكه) بیرون راندنِ آنها (از همان آغاز) بر شما حرام بود. آیا به بعضى از دستوراتِ كتاب ایمان دارید و به بعضى كافر مى‏ شوید؟ (آنجا كه مى ‏گوید، اسیر را آزاد كنید عمل مى‏ كنید، ولى آنجا كه مى‏ گوید، نكشید و تبعید نكنید، گوش نمى ‏دهید!) پس كیفر كسانى از شما كه چنین كنند، جز رسوایى در زندگى دنیا نخواهد بود و روز قیامت به سخت‏ ترین عذاب ‏ها گرفتار شوند و خداوند از آنچه انجام مى ‏دهید، غافل نیست.

این آیه بنى ‏اسرائیل را سرزنش مى ‏كند كه شما علیرغم پیمانى كه با خدا داشتید، باز هم یكدیگر را مى ‏كُشید و از خانه ‏هایتان آواره مى ‏سازید و عجیب آن كه شما به حكم تورات، اگر اسیرى داشته باشید با پرداخت فدیه آزادش مى ‏سازید.

شما حاضرید یكدیگر را به دست خود بكُشید، اما حاضر نیستید اسیر یكدیگر باشید. اگر اسارت توهین است، كشتن و آواره ساختن كه از آن بدتر است. اگر فدیه دادن و آزاد كردنِ اسیر، فرمان تورات است، دورى از قتل و تبعید هم دستور تورات است.

در واقع شما تسلیم هوى و هوس خود هستید نه كتاب آسمانى، زیرا هر جا كه دستورات الهى مطابق با میل و سلیقه شما بود مى ‏پذیرید و هر كجا نبود زیربار نمى ‏روید و حتى در انجام گناه، یكدیگر را یارى مى ‏كنید.

نه فقط انجام گناه، بلكه كمك به گنهكار، نیز ممنوع است. امام كاظم علیه‏ السلام به یكى از یاران خود كه شترانش را براى سفر حج به هارون الرشید خلیفه عباسى كرایه داده بود، فرمودند:

كرایه دادن شتر به خلیفه ظالم جایز نیست، گرچه براى رفتن به سفر حج باشد، زیرا دوست دارى او از سفر سالم برگردد تا پول تو را بدهد و همین رضایت به زنده ماندن ظالم، گناه است.

از این آیه مى ‏آموزیم كه:

* در برابر همه دستورات خداوند تسلیم باشیم، نه آنكه هر چه را مطابق میل و سلیقه ما بود بپذیریم كه این خودپرستى است نه خداپرستى!؛

* خدا را بر آنچه انجام مى ‏دهیم ناظر ببینیم و بدانیم كه اگر ما از او غافل هستیم او از ما غافل نیست.

حوزه